Domates tarımı...

Domates tarımı...

Sebzeler içinde önemli bir yere sahip olan domates, yemeklerin renk ve lezzet kaynağıdır. Ayrıca salça, ketçap, domates suyu, turşu gibi bir çok şekilde kullanılması, bu değerli sebzenin tarımının günden güne gelişmesine yol açmıştır.

Domates, vitamin ve mineral madde bakımından da oldukça zengindir. Özellikle: C, B1, B2, ve A vitaminleri ile fosfor, kalsiyum ve demir minerallerini ihtiva eder. Türkiye domates yetiştiriciliğinde, Amerika ve İtalya’dan sonra üçüncüdür. Son senelerde özellikle turfanda olarak, Arap ülkelerine ihraç edilmesi ile önemli bir döviz kaynağı olmuştur.

Domates, ılık ve sıcak iklim bitkisidir. Soğuktan olumsuz yönde etkilenir. Yetiştirme devrelerinde ısı sıfırın altında 2-3 dereceye düştüğünde, bitki tamamen mahvolabilir. Normal bir gelişmenin meydana gelebilmesi için, ısının en az 16-19 derecede olması gerekir.

Domates, toprak bakımından pek seçici değildir. Bununla birlikte, en iyi netice tınlı topraklardan alınmaktadır. Zira domatesler; derin geçirgen, su tutma kabiliyeti iyi, humus ve besin maddesince zengin tınlı toprakları tercih eder. Pek fazla olmamakla beraber, toprak asiditesine tahammül gösterir. En uygun toprak reaksiyonu, pH 6,5 civarıdır.

Aynı tarlada arka arkaya, domates tarımı yapılmamalıdır. Veriminde büyük kayıplara yol açan canavar otu nedeniyle, domates ekilen bir yere en az 5 yıl başka bitkilerin ekilmesi uygun olur. Ayrıca topraktan hep aynı besin maddelerinin alınması sonucunda, toprağın bu yönde zayıf kalmasına neden olur. Bu nedenle, 5 yıllık bir münavebe uygulanmalıdır. Bu 5 yıl içinde, bir defa hububat ekilerek tarlanın dinlendirilmesi, yetiştiriciliği olumlu yönde etkiler. Domatesle ekim nöbetine girebilecek bitkiler; yöremiz için pamuk, hububat ve mercimektir.

Domates yetiştirilecek toprak, sonbaharda pullukla derince işlenir. İlkbaharda toprak tava gelince,kültivatörle sürülür. Kesekleri kırmak ve otları almak amacıyla, tırmık geçirilir. Karıklar açılır ve tarla dikime hazır hale getirilir.

Domates ekiminde, karık pulluğu kullanılarak 140 cm ara ile karıklar çekilir. Bu karıkların yamaçlarına, çepinle 40 cm aralıklarla fide çukurları açılır. Toprak ve hava şartları elverişli olduğu zaman, yani ilkbahar son don tehlikesinin kalktığı Nisan ayının ikinci yarısından itibaren, kuvvetli yetişmiş kalem kalınlığındaki fideler, bu çukurlara dikilir.

Dikim, fidelerin 2/3’ü toprağa girecek şekilde yapılır. Daha sonra can suyu verilir. 3-4 gün sonra tarla gezilerek, tutmayan fideler yenilenir. Yapılan çalışmalar sonucu, yöremiz için en uygun domates çeşitleri; S.C. 2121, Montfayet 63-5, Madona strat ve F.A 16 önerilebilir.

Domates fideleri yerlerine dikildiklerinden 3 hafta sonra, 1. çapa yapılır. Dikimden sonra, 1 ay kadar mümkün olduğunca su verilmemelidir. Fazla su fidelerin geç mahsul vermesine neden olabilir. Bunun yanında fideler meyve bağladıktan sonra, bol su verilmeye başlanmalıdır.

Domates yetiştiriciliğinde, karık usulü sulama uygulanmalıdır. Kural olarak, her hasattan sonra sulama yapılmalıdır. Sulamalara, ilk meyveler görüldüğünde başlanmalı ve domates verdiği sürece devam edilmelidir. Dikimden 1 ay sonra, ikinci çapa ile beraber boğaz doldurma yapılmalıdır. Bu esnada karıklar iyice derinleştirilir. Meyvelere su değmemesi için, bitkilerin etrafı toprakla doldurulur. 1 hafta sonra 3. çapa yapılır.

Domatese, azotlu ve fosforlu gübre ile çiftlik gübresi, mutlaka vaktinde ve usulüne göre verilmelidir. Çiftlik gübresi; iyi yanmış olmalı ve dönüme 3 ton üzerinden, şubat ayı içinde toprağa verilmelidir. Fosforlu gübre, trible süper fosfat formunda ve dönüme 22 kg olarak verilmelidir. Bu gübre, dikimle beraber açılan bantlara serpilir.

Azotlu gübre, amonyum sülfat formunda ve dönüme 56 kg olarak verilmelidir. Azotlu gübrenin yarısı dikimle birlikte, diğer yarısı da 1. sulamadan önce toprağa serpilip, hafifçe karıştırılır. İyi bir gübreleme, toprak tahlili sonucu yapılan gübrelemedir. Domates yetişmesi süresince, karşılaşılan hastalık ve zararlılarla mücadele için ilgili kuruluşlarla irtibata geçilerek, mücadele yapılmalıdır.

Domateste hasat; çeşidin erkenciliği, yetiştirme ve bakım şartları ile gönderilecek pazarın uzaklığı gibi çeşitli faktörler göz önünde tutularak muhtelif zamanlarda ve muhtelif olum devrelerinde yapılır. Hasat; yakın pazar için pembe veya yeşil pembe olum devrelerinde yapılmalıdır. Domates hasadında, meyvelerin koparılması gelişi güzel yapılmamalıdır.

Özellikle, olgun domateslerin koparılmasında, meyve avuç içerisine alınarak sapı etrafında hafifçe döndürülmek suretiyle koparılmalıdır. Toplama işlemi, sabah veya akşam satlerinde yapılmalıdır. Domatesler; alçak boylu ambalaj kaplarına, en fazla iki sıra halinde ve sıkıştırılmadan yerleştirilmelidir.